تاریخچه المپیاد

پیشینه‌ی المپیادهای دانش آموزی جهانی به سال‌های نخست دهه‌ی 1960 میلادی باز می‌گردد. در سال 1958 میلادی چند کشور اروپای شرقی مسابقه‌ای با موضوع ریاضی را پایه‌گذاری کردند که نخستین دوره‌ی آن با حضور 5 تیم در کشور رومانی برگزار شد. بعدها با افزایش تعداد شرکت‌کنندگان و حضور دانش‌آموزان از سراسر جهان، این مسابقات به المپیاد جهانی ریاضی تغییر نام ‌یافت. به تدریج، المپیادهای جهانی در سایر رشته‌ها نیز پا به عرصه‌ی وجود نهادند. با توجه به انتشار گزارشی نگران‌کننده از وضعیت رشته‌های علوم پایه در دهه‌ی اول انقلاب، وزارت آموزش و پرورش بر مبنای مطالعات تطبیقی پیشنهاد کرد‌ یک دوره مسابقات ریاضی بین دانش‌آموزان سال چهارم رشته‌ی ریاضی برگزار شود و به منظور تشویق ‌دانش‌آموزان ، به برگزیدگان این مسابقات جوایزی اهدا شود. هم‌زمان با این مسابقات که به مدت چهار سال برگزار شد، گزارشی در زمینه‌ی برگزاری المپیاد جهانی ریاضی تنظیم شد. پس از انجام پیگیری برای اعزام تیم رسمی ایران به بیست و هشتمین المپیاد جهانی ریاضی در کشور کوبا، وزارت آموزش و پرورش با اعزام ‌دانش‌آموزان ایرانی به این مسابقات موافقت کرد و 6 نفر برگزیده‌ی چهارمین مسابقه ریاضی سراسری کشور در تابستان 1366 برای اعزام انتخاب شدند. اعضای این تیم به سرپرستی دکتر محمدعلی نجفی (وزیر وقت آموزش وپرورش که خود دانش‌آموخته ریاضیات است) عازم مسابقات شدند. تیم ملی ریاضی ایران در این مسابقات موفق به کسب ‌یک مدال برنز و مقام بیست و ششم جهان از میان 42 کشور شرکت کننده شد. این موفقیت موجب امیدواری به آینده شد و همین امر سبب شد تا سرپرستان برنامه‌ریزی آموزشی، برنامه‌ای برای کسب نتایج بهتر در دستور کار قرار دهند. تشکیل کمیته‌ی ملی المپیاد ریاضی با حضور اساتید دانشگاه و دبیران باتجربه‌ی ریاضی نخستین اقدامی بود که انجام شد. پس از آن کلیه‌ی تصمیمات و سیاستگذاری‌های علمی مربوط به المپیاد ریاضی توسط این کمیته صورت گرفت. چهار سال بعد، تلاش‌های ‌دانش‌آموزان ایرانی به ثمر نشست و نخستین مدال‌های طلای ریاضی در سال 1991 و در کشور سوئد به دست آمدند. در این مسابقات تیم ایران توانست با کسب دو مدال طلا ،‌یک مدال نقره و دو مدال برنز ، مقام هشتم را در جمع 56 کشور شرکت‌کننده به دست آورد و جایگاهی در ردیف تیم های قدرتمند حاضر در المپیاد جهانی ریاضی به خود اختصاص دهد. با نتایج امیدوارکننده‌ی به دست آمده در المپیادهای جهانی ریاضی و فیزیک، اندیشه‌ی حضور جدی در سایر مسابقات جهانی قوت گرفت. به مرور زمان، ‌دانش‌آموزان ایرانی به المپیادهای جهانی کامپیوتر، شیمی، نجوم و اختر فیزیک اعزام شدند و به مرور زمان در این مسابقات خود را به مرز 10 ‌یا 20 تیم برتر جهان رساندند. در سال‌های اولیه، امور مربوط به المپیاد در واحدی از سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش به نام «مرکز المپیادهای علمی کشور» انجام می‌گرفت. اما با ادامه‌ی حضور جوانان فرهیخته در المپیادهای جهانی و با هدف پدید آمدن فضایی صمیمی برای حمایت از این دانش‌پژوهان جوان، طرح تشکیل مجموعه‌ای مختص به آنان در ذهن مسئولان شکل گرفت. ابتدا نام «باشگاه ریاضیدانان جوان» برای این مجموعه پیشنهاد گردید؛ اما با توجه به حضور ‌دانش‌آموزان در سایر المپیادهای علمی نام «باشگاه دانش پژوهان جوان» برای آن برگزیده شد. اساسنامه‌ی باشگاه در سیصد و چهلمین جلسه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 1373/08/10 به تصویب رسید و اولین جلسه‌ی هیئت امنای آن در روز 1374/06/07 تشکیل شد. پس از آن باشگاه دانش‌پژوهان جوان به عنوان تنها مرجع رسمی برگزاری المپیادهای علمی و اعزام ‌دانش‌آموزان برجسته‌ی ایرانی به مسابقات جهانی شناخته شد.